Ben je een Marokkaan of een Nederlander?

25 jaar Moslim in Mokum. Was het maar waar dat ik al zo lang deze blog had! Dan stel je wel een mooie bundel samen. 25 jaar geleden zaten we nog niet eens op het www. Op het werk kwam dat pas begin jaren '90 geloof ik.

25 jaar geleden kwam hij als Moslim in Mokum. Niet wetende dat hij ooit gebruikt zou worden voor het schrijven van een blog met die naam. En dat Amsterdam ook wel Mokum wordt genoemd, vergeet hij meer dan eens. Het was Europa waar hij naartoe ging als Marokkaanse jongeman van 21 jaar oud. Europa, Nederland, Amsterdam.

Toen ik hem leerde kennen was hij net 5 jaar in Nederland. Als je het wilt weten: het was liefde op het eerste gezicht daar bij het concert van Cheb Mami in de Melkweg. Een 'harame' plek, zou de meest strikte moslim zeggen. Moslim was hij, zei hij toen al vrij snel tegen mij. 

Hij had net zijn Nederlandse paspoort toen ik hem ontmoette. "Ben je een Marokkaan of een Nederlander?" vroeg ik hem toen. "Een Marokkaan." zei hij. Ik was teleurgesteld. Foei! Je hebt eindelijk zo'n 'felbegeerd' paspoort, dan weet je toch welk antwoord je moet geven? Leuk vond ik dan wel weer dat hij bij een WK wedstrijd Nederland-Marokko voor de

oranje leeuwen was.

Vaak heb ik dezelfde vraag nog gesteld. "Ben je een Nederlander of...?" Ik heb ook met spanning het moment afgewacht waarop ik kon zeggen: nu ben je langer in Nederland dan dat je ooit in Marokko hebt gewoond. 

Dit jaar is hij dus 25 jaar in Nederland. En het antwoord op de vraag die ik al vele malen heb gesteld is nu anders dan de eerste keer dat ik het vroeg...

De tweedeling

Je voelt het wel maar je ziet het niet. Of nee, ík voel het, ik zie het niet maar ik merk het wel. Maar of anderen hetzelfde ervaren? Wat? De tweedeling. Die is er, of we het willen of niet. Eigenlijk zou het niet zo moeten zijn.

Ik merkte het toen ik 'het ding' ging dragen en toen ik hem afdeed. Wat 'het ding' is? Ik blijf de benaming leuk vinden. Omdat mensen die me kennen meteen weten waar ik het over heb. Maar anderen? Nou goed, die hoofddoek dan. Zelf prefereer ik de benaming hoofdbedekking, als je dat maar weet! 

Toen ik ermee begon, merkte ik dat de ene 'groep', de moslims dus, enthousiast reageerde. Sommige zusters in de islam feliciteerden me zelfs. Het is fijn om daardoor het gevoel te hebben dat je ergens bij hoort. Maar dat zou toch niet bepaald moeten worden door een stukje stof, toch? De andere 'groep', de niet-moslims dus, bleef veelal stil. Sommige mensen hadden een opmerking, soms leuk en aardig, maar ook een paar helemaal niet zulke fijne geluiden kwamen aan mijn weggestopte oren voorbij. 

Toen ik ermee stopte was het precies andersom. De moslims bleven veelal stil op een enkeling na, de niet-moslims reageerden verbaasd, enthousiast, nieuwsgierig, geïnteresseerd en nog veel meer. Al die aandacht is wel leuk natuurlijk. Maar het laat wel vraagtekens achter. "Interesse" zei iemand nog tegen me toen ik het hardop uitsprak? Maar waarom is in de ene situatie de ene kant dan stil en in de andere situatie de andere kant? Zijn er dan twee kanten, twee kampen misschien zelfs?

Niet vreemd misschien dit, niet duidelijk zichtbaar, toch wel aanwezig...

Sorry dat ik je gekwetst heb

Hoe kon dat nou dat ze haar excuses aanbood? En ik had nog wel zo duidelijk laten weten hoe leuk ik het vond wat ze had gezegd. Ze zei het zo openhartig en zo eerlijk. Had ik iets verkeerd gedaan in mijn communicatie? Was ik zelf niet eerlijk genoeg geweest?

Ik herinner mij iets wat ik al zo vaak heb gehoord. Een standaard opmerking die eigenlijk altijd wordt gebruikt als je weg wilt gaan wanneer je op bezoek bent geweest. Bij Nederlandse mensen zul je het niet horen. Maar bij Marokkanen wel. Het gaat zo van: "Het spijt ons als we iets hebben gedaan dat niet leuk was, of als we je gekwetst hebben". Alleen is die zin niet zo lang in het Marokkaans. Die telt slechts één woord. Kun je nagaan...

Zou je het zeggen als het zo was? Dat je gastvrouw of -heer iets gedaan heeft dat je niet leuk vindt of wat je gekwetst heeft? Nee toch? Waarom is het dan dat die vraag wordt gesteld? Toetsing? Om waardering vragen? Of gewoon als uiting dat je het allerbeste wilt doen voor diegene die op bezoek is geweest? Ik denk dat het om het laatste gaat. Ja, dat weet ik wel zeker. 

Ze zei het dus alleen omdat ze zeker wilde weten dat het goed was. Dat ik niet boos was om wat ze had gezegd. Niet omdat ik zelf iets verkeerd had gecommuniceerd. Ik kon me onmogelijk gekwetst voelen. Want het was gewoon leuk en heel origineel. Niemand anders zei wat zeij had gezegd. En het was gewoon prima zoals het was!

Abla zus is bang voor poes

Kijk dit is hem nou, Tommie. Onze IJsselsteinse boerenkat op onze mocrobank. Echt een schatje. Die wil je wel aaien, toch? Snap jij nou dat er mensen zijn die daar bang voor zijn? Natuurlijk zijn die er. En vooral onder de Marokkanen en Turken heb ik gemerkt. Hoe zou dat nou komen? Ik vraag het me af...

Abla zus kwam op bezoek. Ik was zo blij dat ik een kat in huis had. Speciaal voor abla. Nou, niet voor abla in huis genomen, maar voor het idee nu even wel dan. Want ik wist hoe bang ze is voor muizen. En muizen, ja die zijn er hier ontzettend veel in dit oude huis. Dus abla zus kon gerust zijn. Maar helaas, ze werd op de trap al bang toen ze Tommie in het oog kreeg.

Hoe het kan weet ik niet. Dieren schijnen het altijd te voelen als een mens bang voor ze is. En dan moet je net een kat als deze hebben. Die springt gewoon op je. Tijdens het bezoek van abla zus mocht Tommie helaas niet in de woonkamer. Achteraf maar niet verteld dat hij het mooie plantje dat abla cadeau gaf, had omgegooid. Niet kapot, gelukkig. Maar daarna wel weggezet. Heel hoog en onbereikbaar voor Tommie. 

Waarom het nou is snap ik nog steeds niet. Want het lijkt erop dat men in bepaalde culturen gewoon bang is voor dieren in huis. Of ze gewoon niet wil. Hond snap ik dan nog. Want vanuit islamitisch oogpunt mag je geen hond in huis hebben, alleen om het huis. Maar kat? Poes? Nee kat en poes mogen gewoon in huis wonen. Waarom dan toch?

Toch maar even gevraagd aan abla zus. "Waarom ben je bang voor Tommie?" "Nou, het is een dier, hij kijkt als een dier." was het antwoord. Nee, daar kan ik niks mee. Sorry abla, geen excuus. Gewoon tanden op elkaar volgende keer en niet bang zijn. De man (die overigens niet bang is voor Tommie) ook nog gevraagd: "Hoe kan het dat...?" "Nou, de meesten vinden het gewoon niet kunnen, een dier in huis. Een woning moet onberispelijk zijn, zonder sporen van dieren." Kan ik wat met dat antwoord? Een echte reden vind ik het niet. Want ook met dieren in huis kan het toch gewoon schoon en zuiver zijn? Zuiver en vrij van muizen, dat in ieder geval. Met onze Tommie.

Ik vraag het me af, vraag het me nog steeds af...

Islam moeilijk?

Natuurlijk had ik even kunnen kijken toen ik er voor het eerst naar binnen ging. Het was een nogal vreemde gewaarwording, die mij zomaar deed binnenvallen en de vraag liet stellen. "Is dit halal?" Alsof 'dit halal' iets was wat in de lucht hing. Maar ze wisten uiteraard wel wat ik bedoelde.

Jarenlang was er een Nederlandse poelier op die plek. En ineens zag ik, toen ik er langs liep, dat er een Marokkaan achter de toonbank stond. De voorkant van de winkel was allang aangepast, zag ik later. 'Islamitische poelier' stond er, met nog wat tekst in het Arabisch. Koren op de molen van jeweetwelwie schiet nu eventjes door mijn hoofd. Kan ik daar nog een keer over uitgeschreven raken? Eenmaal de smaak te pakken... 

Dus de Marokkanen nemen de winkels over. Alles wordt nu halal. Nou ja, ik hoorde sowieso dat veel slachthuizen inmiddels islamitisch zijn. En die leveren ook aan de echte Hollandse slager. Maar of de praktijken die daar worden uitgevoerd zo islamitisch zijn, weet ik niet. Ik heb daar weleens iets over gehoord dat op iets anders wijst. Maar dat komt misschien nog eens aan bod.

Ik kwam dus binnen bij die kersverse islamitische poelier 'Kiplekker' hier in Amsterdam West, enkele jaren geleden. Een jonge Marokkaan, zo bleek het, had de zaak overgenomen van de Nederlandse poelier die met pensioen was gegaan. De gepensioneerde ondernemer kwam daar nu wekelijks boodschappen doen en een praatje maken. Hij deed dan alsof het nog steeds een beetje zijn eigen winkel was. Leuk en gezellig toch?

"Vind je de islam moeilijk?" vroeg hij, toen ik even in de winkel rond had gekeken en had gezegd wat ik wilde kopen. Hij kon aan mijn neus zien dat ik Nederlands was, maar vroeg het toch ook nog even. "Nee, de islam is niet moeilijk, de mensen maken het moeilijk" rolde het zonder enig nadenken uit mijn mond. "Juist", was zijn goedkeurende reactie.

Vaak denk ik nog aan dit gesprek en over deze woorden. Ik wilde dat het vaker voorkwam dat ik achteraf weet dat ik precies het juiste heb gezegd. Eenvoudig. Makkelijk. Kort maar krachtig. De islam is niet moeilijk. Geen enkele godsdienst is moeilijk. Het is wat de mensen ervan maken en elkaar aandoen, waardoor het moeilijk wordt gemaakt. Waardoor er zoveel ellende ontstaat. 

Was alles maar zo simpel, zo makkelijk...

Vermoord om het woord. Daar zijn geen woorden voor.

He bah, dacht ik vorige week. Het is tien jaar geleden dat hij werd vermoord. In mijn eigen stad nog wel, mijn Mokum. Als moslim in Mokum met de gelijknamige blog word ik dan toch geacht daar iets over te schrijven, of niet? Maar wat dan? Ik heb gewacht en gedacht. Want vermoord om het woord, daar zijn geen woorden voor...

Laat ik eerlijk zijn. Ik mocht hem niet. Zijn maniertjes niet, zijn geitenpraatjes ook noet. Mijn buurvrouw, die hem een keer ergens zag, zei me dat hij vrouwen met zijn ogen uitkleedt. Maar dat geeft niemand enig recht... Stop je oren en ogen lekker dicht, dat deed ik ook. Als de één het recht heeft te zeggen wat hij wil, heeft de ander de mogelijkheid ernaar te luisteren of zich af te wenden. Zo moeilijk is dat niet. Behalve één keer dat geitenhedoe heb ik er dan ook weinig 'last' van gehad. 

Ik weet nog heel goed waar ik was toen ik het nieuws hoorde. Het was op mijn werk en de radio stond aan. De collega tegenover mij herhaalde het en vervolgens waren we stil, heel stil. Tijdens die stilte dacht ik: "als het maar niet...als het maar geen moslim is die het gedaan heeft". Maar ja, zoals iedereen weet, het was wél een moslim. En ook nog eens een Marokkaan. Erger kon het volgens mij toen niet.

Mohammed B, zo heet hij. Ik geloof dat een groot deel van de Marokkanen in Nederland wel iemand kent met die naam. Wij ook. Alleen de persoon die wij kennen met die naam woont in Marokko. Mohammed uit Slotervaart, het stadsdeel aan de andere kant van het park. Het komt dan wel heel dichtbij als je wellicht die en die kent van wie de buurman die is en dat is de oom van. Of iets dergelijks. 

Mohammed, dat betekent 'De veel geprezene'. Dat is een naam, een titel meer, die krijg je niet, die moet je verdiend hebben. Vermoord je iemand, om wie of welk woord dan ook, verdien je die naam dan? Eigenlijk hoef ik er nu niet veel meer over te zeggen. Want vermoord om het woord, dat betekent dat je moet uitkijken wie of wat je ook bent. Dat vind ik nou het allerergste. Als er zoiets gebeurt moeten er daarna toch betere tijden aanbreken? Dan moet iedereen toch iets geleerd hebben? Nu lijkt het of er in en met die zin, dat woord en na tien jaar en zoveel dagen nog niets is veranderd... 

Waarom 'Waarom?'; fout is...

"Het is fout" schreef iemand in reactie op mijn blog 'Waarom?' "Want 'Waarom?' houdt eigenlijk in dat je je moet verantwoorden voor iets wat je eigen keuze is. Dat gaat toch niemand iets aan?" Dat klopt. Maar toch heb ik die vraag al zo vaak gesteld gekregen. In het begin, tijdens en erna. Waarom moet men zich verantwoorden voor iets, dat verder geen invloed heeft op wat dan ook? Behalve dan misschien het vinden van een baan. Of is er nog meer?

Ik weet niet of er meer is. Het zou wel leuk zijn als ik het wist. Maar ik weet wel dat als ik mezelf de vraag stel, ik zelfs nu nog steeds niet heel precies het antwoord in één zin kan samenvatten. Dat wordt oefenen, want ik heb wel 1.000 antwoorden, lijkt wel. Laat ik het eens proberen met maar één...

..om me van binnen sterk te voelen. Dat kun je doen door ermee naar buiten te komen. Laten zien waar je voor staat. Het uitdragen. Dat was de reden waarom ik mijn hoofd en de rest van mijn lichaam, behalve gezicht en handen, ging bedekken. En waarom ik 'ineens' besloot mijn hoofd niet meer te bedekken? Precies het omgekeerde eigenlijk. Omdat ik me sterk genoeg voelde. Het moest van binnen goed voelen. Uitdragen was niet meer belangrijk. Duidelijk toch?

Zelf vind ik 'waarom' eigenlijk niet fout. Hoewel het soms wel heel direct over kan komen als iemand de vraag stelt. En dan weet ik het ook even niet meer. Maar 'waarom' betekent ook dat er een bepaalde interesse is. Dat is toch leuk? Daar houden we het dus gewoon op.